طرح درس کاربردی برای تدریس زمان حال کامل استمراری – Present Perfect Continuous Tense

زمان حال کامل استمراری present perfect continuous  معمولا با زمان حال کامل اشتباه گرفته می شود.
این زبان آموزان را کمی گیج و سر در گم می کند.
اغلب آن ها نمی دانند که از کدام زمان استفاده کنند. اینجاست که وظیفه ما به عنوان مدرس، فراتر از توضیح فرمول Subject + has/have + been + V_{ing} است؛ ما باید تفاوت‌های ظریف کاربردی و موقعیت‌های استفاده واقعی را آموزش دهیم.

قبلا در یک مقاله، لسن پلن زمان حال کامل present perfect را بصورت گام به گام برایتان نوشته ام. حالا وقت آن است که یک مرحله فراتر برویم و حال کامل استمراری را آموزش بدهیم.

یک لسن پلن خوب، می تواند باعث شود که زبان آموزان کاربرد هر یک را به خوبی درک کنند.

ساختار و متدولوژی طرح درس

اصول طراحی لسن پلن استاندارد: رویکرد سه‌مرحله‌ای (Presentation, Practice, Production – PPP)

من از مدل PPP در لسن پلن خود استفاده می کنم که یک رویکرد مؤثر برای تدریس گرامر است و در دوره‌های TTC و TESOL به عنوان یک استاندارد شناخته می‌شود. (زمان‌بندی پیشنهادی برای یک جلسه ۹۰ دقیقه‌ای است).

روش تدریس زمان حال کامل استمراری

اهداف آموزشی این طرح درس (Lesson Objectives)

• زبان‌آموزان بتوانند ساختار گرامری Present Perfect Continuous را به درستی تشکیل دهند.
• زبان‌آموزان بتوانند کاربردهای اصلی این زمان (فعالیتی که در گذشته شروع شده و تا کنون ادامه دارد و تأکید بر مدت زمان یا شواهد آن در زمان حال) را تشخیص دهند.
• زبان‌آموزان بتوانند این زمان را بصورت روان در فعالیت‌های اسپیکینگ و رایتینگ بکار ببرند.

مخاطب و سطح هدف (معمولاً B1/Intermediate)

این لسن پلن برای کلاس‌های سطح B1 (Intermediate) مناسب است، زیرا در این سطح زبان‌آموزان درک مناسبی از مفاهیم زمان‌های ساده و استمراری پایه دارند و آمادگی پذیرش پیچیدگی‌های بیشتر را کسب کرده‌اند.

روش تدریس زمان حال کامل استمراری

معرفی و ارائه زمان حال کامل استمراری

از زبان آموزان بپرسید که آیا می توانند سازی بنوازند؟ اگر بله ، از کی شروع کرده اند؟
از جواب هایی که می دهند برای معرفی زمان حال کامل استفاده کنید. مثلا بگویید:

 Juan has been playing the guitar for 5 years. Mario has been playing the piano for a few months.

آن را روی تخته بنویسید و قسمت های مهم را هایلایت کنید.
روی ادامه داشتن آن عمل تاکید کنید.مثلا بگویید Juan و Mario هنوز دارند این سازها را می نوازند.
توجه شان را به ساختار این زمان که روی تخته نوشته اید، جلب کنید.

تمرین:

حالا از زبان آموزان بخواهید با جایگذاری فعل های دیگر، جملات جدید بسازند.
می توانید این جمله را بگویید:

Carlos Tevez started playing football when he was a child.

و تاکید کنید که هم چنان در حال فوتبال بازی کردن است. حال از آن ها بخواهید ظبق ساختاری که روی تخته در مورد Juan و Mario نوشته شده است، این جمله را تغییر دهند.

He has been playing football since he was a child.

جمله را روی تخته بنویسید و قسمت های مهم آن را هایلایت کنید.
می توانید یک جمله دیگر به آن ها بدهید تا دوباره آن را به زمان حال کامل استمراری تغییر دهند. مثلا:

T: Oscar started listening to opera when he was in Italy.
S: He has been listening to opera since he was in Italy.

این کار را با چند مثال و جایگذاری دیگر انجام دهید.

آموزش شکل سوالی زمان حال کامل استمراری

از زبان آموزان بپرسید چه ورزشی در حال حاضر انجام می دهند.

S: I play tennis.

حالا با How long یا Where , … سوال بپرسید. مثلا:

T: How long have you been playing tennis?

 آن را روی تخته بنویسید و قسمت های مهم را هایلایت کنید.
در این جا زبان آموز شروع به جواب دادن می کند، اگر اشتباه کرد می توانید به او کمک کنید تا بتواند جمله ی درست بسازد.

S: I’ve been playing for about a year.

حالا شما جمله ساده بگویید تا آن ها سوال بسازند. مثلا:

T: I swim twice a week.
S: How long have you been swimming twice a week?
S2: Where have you been swimming?

آموزش شکل منفی زمان حال کامل استمراری

یک جمله  ی مثبت به همراه یک جمله ی منفی در مورد خودتان بگویید. مثلا:

I have been swimming twice a week. I haven’t been dancing twice a week.

آن را روی تخته بنویسید و قسمت های مهم آن را هایلایت کنید.
سپس با استفاده از اطلاعاتی که در مورد زبان آموزان گرفته اید، یک جمله ی اشتباه در مورد آن ها بگویید و اجازه دهید شما را تصحیح کنند.مثلا:

T: Juan has been playing tennis for several years.
S: I haven’t been playing tennis for several years. I’ve been playing for almost a year.

آموزش نحوه ی جواب کوتاه دادن

سوالات بله و خیر بپرسید و زبان آموزان را ترغیب کنید که جواب کوتاه بدهند. و روی تخته بنویسید. مثلا:

T: Have you been studying for next week’s test?
S: Yes, I have./No, I haven’t.

حالا از آن ها بخواهید که از همدیگر سوالات بله خیر بپرسند و جواب دهند.

شرح مواقعی که زمان حال کامل استمراری به کار برده می شود

مطمئن شوید که زبان آموزان به خوبی متوجه کاربرد این زمان شده اند.
این کار را با آوردن مثال های بیشتر انجام دهید.

۱- برای توصیف فعالیت ها، کارهای روزمره یا عاداتی که اخیراً شروع شده اند:

 I have been taking French classes this semester.

۲- برای توصیف وقایع اخیر یا موقعیت های موقتی:

 I haven’t been sleeping well.

۳- برای صحبت کردن در مورد نتیجه موقت فعالیتی که اخیراً تمام شده است:

I’ve been cleaning the house for the party, that’s why I’m so tired.

۴- صحبت در مورد عملی که از گذشته آغاز شده اما به صورت فعال ادامه دارد:

I’ve been studying English for years.

مرحله Controlled Practice: ایده‌هایی برای تمرین‌های هدایت شده

• Guided Error Correction: جملات غلط رایج (مانند استفاده از since/for با Present Simple) را روی تخته بنویسید و از زبان‌آموزان بخواهید آن‌ها را اصلاح کنند.
• Transformation Drills: از آن‌ها بخواهید جملات Present Simple یا Past Simple را به Present Perfect Continuous تبدیل کنند. مثلاً:

“They watch TV. $\implies$ They have been watching TV.”

در این قسمت می توانید از کاربرگ های What have you been up to  برای تمرین بیشتر استفاده کنید.

مرحله Free Practice/Production: فعالیت‌های کلاسی جذاب 

این مرحله، اوج کار شماست و جایی است که زبان‌آموزان به تمرین آزاد می‌پردازند.

 “Evidence Cards Game” بازی کارت‌های شواهد

 آماده‌سازی بازی

• • کارت‌هایی آماده کنید که روی هر کدام یک فعالیت با زمان حال کامل استمراری و یک نتیجه (شواهد حال) نوشته شده باشد.

مثال‌هایی برای کارت‌ها:

• • • “My shoes are wet and muddy.”
    • “I feel sleepy and tired.”
    • “My computer screen is completely blank
    • “My voice is completely hoarse.”
    • “My clothes are covered in flour.”
    • “I have a lot of books and notebooks on my desk.”

روش بازی

1. • زبان آموزان را در گروه های دو نفره قرار دهید.
   • به هر گروه یک دسته کارت بدهید.
   • نقش‌آفرینی:
     • نفر A (The Evidence Giver): کارت را نگاه کرده و جمله توصیفی روی آن را (مثلاً: “My clothes are covered in flour.”) برای نفر B می‌خواند.
     • نفر B (The Detective): باید با طرح یک سؤال با Present Perfect Continuous، حدس بزند که نفر A چه کاری انجام می‌داده است.
       • مثال حدس: “Oh, really? Have you been baking all morning?”
     • نفر A پاسخ می‌دهد:
       • پاسخ درست: “Yes, I have. I have been making a cake for three hours.”
       • پاسخ غلط: “No, I haven’t. I have been cleaning the kitchen.”
2. مدیریت و نظارت (Monitoring):
   • در حین انجام فعالیت، شما (مدرس) در کلاس قدم می‌زنید و به تلفظ و ساختار آن‌ها گوش می‌دهید.
   • اصلاح خطا: Error Correction را به صورت تأخیری (Delayed Correction) انجام دهید. اشتباهات رایج را یادداشت کرده و پس از پایان بازی، به صورت عمومی و بدون ذکر نام فرد، آن‌ها را مرور و رفع کنید.

جزئیات کاربردی برای تدریس موفق

مهم‌ترین وظیفه مدرس در این بخش، تمایز قائل شدن بین این زمان‌ها است.

 استراتژی‌های پیشرفته برای مدیریت خطا و ارزیابی در تدریس present perfect continuous

۵ خطای گرامری رایج در زبان‌آموزان فارسی‌زبان

1. اشتباه در استفاده از Verb To Be: حذف $been$ (مثلاً: I have studying).
2. اشتباه در افعال غیراستمراری (Stative Verbs): استفاده از افعالی مانند know, believe, like به صورت استمراری.
3. عدم تمایز بین Simple و Continuous: استفاده نادرست از For/Since (مثلاً: I have lived here for 5 years به‌جای I have been living…).
4. نحوه‌ی تلفظ: تلفظ نادرست ساختار کوتاه شده (‘ve been) که در Speaking رایج است.
5. اشتباه گرفتن با زمان گذشته استمراری: لسن پلن زمان گذشته استمراری به شما کمک می کند روش تدریس موفقی داشته باشید.

تکنیک‌های مؤثر Error Correction

به عنوان یک مدرس حرفه‌ای، از اصلاح خطای مستقیم (Direct Correction) دوری کنید و ابتدا این ۸ روش برای تصحیح اشتباه بدون اینکه تصحیح کنیم را ببینید.

• Self-Correction: هنگامی که زبان‌آموز اشتباه می‌کند، با لحنی خنثی و با اشاره (مثلاً “Tense!”) او را به سمت اصلاح خطا توسط خودش هدایت کنید.
• Peer-Correction: در تمرین‌های گروهی، از هم‌کلاسی‌ها بخواهید تا اشتباهات یکدیگر را به آرامی تصحیح کنند. این رویکرد، یادگیری متمرکز بر زبان‌آموز (Learner-Centered Approach) را تقویت می‌کند.

فعالیت‌های ادغام مهارت برای این زمان (Skill Integration)

• ایده برای فعالیت Listening: یک پادکست کوتاه (یا یک فایل صوتی که خودتان آماده کرده‌اید) دربارهٔ یک تغییر یا مشکل اخیر (مثلاً “Why is the road closed?”) پخش کنید. زبان‌آموزان باید علت را با استفاده از Present Perfect Continuous استخراج کنند (مثلاً: “They have been repairing the pipes”).
• ایده برای فعالیت Writing: از زبان‌آموزان بخواهید یک پاراگراف کوتاه با عنوان “Recent Changes in My Life“ بنویسند و حداقل ۳ بار از Present Perfect Continuous برای توصیف فعالیت‌های مستمر (مانند مطالعه برای آزمون، کار روی یک پروژه، یا یادگیری یک مهارت جدید) استفاده کنند.

معرفی ابزارهای دیجیتال کمک‌آموزشی

برای ایجاد جذابیت بیشتر در تمرین‌های Controlled Practice، می‌توانید از ابزارهای زیر استفاده کنید:

• Kahoot: برای ایجاد کوییزهای سریع و رقابتی در پایان مرحله Practice.
• Liveworksheets: برای تبدیل تمرین‌های سنتی به فرمت‌های تعاملی و جذاب.
• Padlet: برای فعالیت Writing مشترک، جایی که همه زبان‌آموزان می‌توانند نوشته‌های یکدیگر را ببینند و Peer-correction انجام شود.

سوالات متداول مدرسان (FAQ) درباره تدریس این زمان

1. چگونه می‌توان تفاوت ظریف Present Perfect Continuous و Present Perfect Simple را به صورت عملی تدریس کرد؟

با تمرکز بر تفاوت در تمرکز: Simple بر پایان کار (Result) و Continuous بر روند و مدت زمان (Duration) تمرکز دارد. مثال‌های عملی مانند “I’ve cleaned the house” (خانه تمیز است – نتیجه) در برابر “I’ve been cleaning the house” (من خسته‌ام – مدت) بهترین راهکار است.

2. بهترین ایده برای یک فعالیت Warm-up جذاب مرتبط با این زمان چیست؟

فعالیت “Guess the Action“. مدرس یک فعالیت را در ذهن دارد و شواهد آن را نشان می‌دهد (مثلاً نفس‌نفس می‌زند). زبان‌آموزان باید بپرسند: “What have you been doing?”

3. آیا تدریس Present Perfect Continuous برای سطح A2 مناسب است؟

خیر، معمولاً مفاهیم ساده و استمراری ساده تا A2 تدریس می‌شوند. تدریس این زمان و تفاوت‌های آن، به دلیل پیچیدگی، بهتر است از سطح B1 (Intermediate) آغاز شود.

شما از چه روشی برای تدریس زمان حال کامل استمراری استفاده می کنید؟