روش top down چیست و چه تفاوتی با روش bottom up دارد؟

به روشی که طی آن می توانیم متن های صوتی یا نوشتاری را پردازش و در نهایت درک کنیم، top down (بالا به پایین) یا bottom up (پایین به بالا) می گوییم. این دو روش برای تدریس مهارت های ریدینگ و لیسنینگ بکار می روند. اما روش top down چیست و چه تفاوتی با روش bottom up دارد؟

در این مقاله، قرار است هر دو روش را برایتان توضیح دهیم. در آخر هم چند فعالیت به شما پیشنهاد می دهیم.

روش top down چیست؟

معنی تحت الفظی این اصطلاح همان بالا به پایین است. در طی این فرایند، به زبان آموزان کمک می کنیم اطلاعات قبلی خود را فعال کنند. افراد با اطلاعات قبلی که درباره ی یک موضوع دارند، شروع کرده و کم کم به سطوح پایین تر و درک یک مطلب می رسند.

مثالی از روش top down در تدریس: وقتی از روی موضوع متن حدس بزنند این متن درباره ی چیست.

روش bottom up چیست؟

این روش به معنی پایین به بالا است. در واقع در این پروسه، زبان آموزان با توجه به تلفظ کلمات، شکل کلمات، معنی آنها، ساختار های گرامری و … به درک مطلب می رسند. یعنی پروسه ای که از سطوح پایین و ساده شروع شده و کم کم به سطوح بالاتر و درک بیشتر مطلب نزدیک می شود.

بطور مثال اگر از زبان آموزان بخواهیم یک متن را با صدای بلند خوانده و به معنی کلمات توجه کنند، می تواند به آنها کمک کند متن را بهتر درک کنند. در اینجا از روش bottom up در تدریس استفاده کرده ایم.

زبان آموزان از کدام روش استفاده می کنند؟

باید بدانیم هر دو روش بطور همزمان اتفاق افتاده و درک کامل تری از متن را بوجود می آورند.

بطور کلی هرچه افراد اطلاعات بیشتری از موضوع داشته باشند، اعتماد بنفس بیشتری خواهند داشت. در نتیجه متن را بهتر درک می کنند.

از طرف دیگر، توجه به کلمات و معانی و ساختارها و بطور کلی دانش زبانی آنها هم نقش زیادی در متوجه شدن مفهوم دارد.

تا اینجا متوجه شده اید که داشتن اطلاعات قبلی و روش top down کمک بیشتری به درک مطلب می کند.
اما زبان آموزان بیشتر سعی می کنند از روش پایین به بالا استفاده کنند که تاثیر خیلی کمتری دارد. پس باید با تمرین ها و فعالیت های مناسب به آنها آموزش دهیم از روش  درست استفاده کنند.

ایده های استفاده از روش top down و bottom up در تدریس چیست؟

اول از همه ما باید از پروسه های ذهنی که به درک یک مطلب چه صوتی چه نوشتاری کمک می کند، آگاه باشیم. این آگاهی در انتخاب روش مناسب به ما کمک می کند. در این صورت است که به بهترین شکل می توانیم به زبان آموزان کمک کنیم مهارت های دریافتی (receptive skills) که همان ریدینگ و لیسنینگ هستند را تقویت کنند.

اما ایده های مهم و کاربردی برای استفاده از این روش های top down  یا bottom up  چیست؟

فعالیت های قبل از گوش دادن یا خواندن یک متن

ابتدا طوفان ذهنی ایجاد کنید، از آنها بخواهید هرچه می دانند را بنویسند.

از آنها بخواهید پیش بینی کنند. مثلا پیش بینی کنند در این مقاله قرار است چه مطالبی بیان شود. یا وقتی دو نفر درباره ی تجربه ی سفرشان صحبت می کنند، ممکن است از چه مسائلی حرف بزنند.

مرتب کردن تصاویر مربوط به متن. چند تصویر مربوط به متن به آنها بدهید تا به ترتیب اتفاق افتادن کنار هم قرار  دهند.

زبان آموزان می توانند اتفاقات را به ترتیب بنویسند. مثلا وقتی می خواهید خرید اینترنتی انجام دهید، به ترتیب چه اتفاقاتی می افتد؟

اطلاع یافتن از مکان ها و اتفاقات. می توانید صداهایی را برایشان پخش کنید تا بدانند که این متن قرار است کجا اتفاق بیفتد. صدای بوق ماشین، صدای موتور سیکلت و سوت پلیس یعنی متن ما درباره ی خیابان است. یا بجای پخش صدا، فقط بگویید قرار است این صداها را بشنوید.

فعالیت های همزمان با گوش دادن به یک متن

وقتی زبان آموزان دارند به یک فایل صوتی گوش می دهند از آنها بخواهید:

تشخیص کلمات و عباراتی که از قبل می دانند.

توجه به صدای پس زمینه و تشخیص اینکه این صحبت ها در کجا اتفاق می افتند.

دقت کردن به صدای گوینده ها. باید بتوانند مکث، تردید، تعجب، ناراحتی یا … را از صدای آنها تشخیص دهند و ایده و موضوع اصلی را متوجه شوند.

به استرس (stress) کلمات در جمله، لحن و تن صدا، connected speech توجه کنند.

فعالیت های همزمان با خواندن یک متن

مشخص کردن کلمات و عبارات یا ساختارهایی که از قبل می شناسند.

باید از دانش کلمه سازی استفاده کنند. یعنی برای درک معنی کلماتی که نمی دانند از این دانش استفاده کنند.

توجه کردن به نحوه ی نوشته شدن یک متن. باید به جملات شروع پاراگراف ها، نحوه ی پاراگراف بندی و اطلاعات موجود در هر کدام توجه کنند.

فعالیت های بعد از خواندن یا گوش دادن به یک متن

ما همیشه در انتها به سوالاتی پاسخ می دهیم. اما ما می توانیم با فعالیت های بهتر، دانش آموزان را برای دنیای واقعی آماده کنیم.

بحث و تبادل نظر. زبان آموزان درباره ی متن موردنظر بحث می کنند. شباهت بحث کردن با روش top down  چیست؟ درواقع توجه بیشتر به موضوع اصلی است و اطلاعات پس زمینه را مورد تمرکز قرار می دهد و نیازی نیست به تک تک کلمات و معنی آنها توجهی شود.

یا سوالهایی از زبان آموزان بپرسید و از آنها بخواهید از کلمات و عبارات موجود در متن استفاده کنند. 

اجرا کردن. زبان آموزان به یک مکالمه گوش می کنند. سپس بپرسید: اگر شما در این موقعیت بودید چه پاسخی می دادید. یا یک گزارش هواشناسی را پخش کنید، بعد از آنها بپرسید در این شرایط آب و هوایی چه لباسی می پوشند؟

پیدا کردن آدرس یا دستورالعمل ها. مثلا دو نفر درباره ی آدرس یک مکان صحبت می کنند. حالا زبان آموزان باید آدرس را روی نقشه نشان دهند.

بهترین متدهای تدریس ریدینگ (Reading) در کلاس