نحوه ی تدریس لیسنینگ، سه مرحله ی اصلی تدریس

ما همیشه کلاس زبان را با یک وارم آپ (warm up) شروع می کنیم تا زبان آموزان آمادگی کامل برای شروع یادگیری و استفاده از زبان را داشته باشند. برای تدریس لیسنینگ هم باید حواسمان به سه مرحله ی اصلی باشد، فرقی هم نمی کند از چه روش یا تکنیکی برای تدریس استفاده می کنیم.

یعنی هر درس لیسنینگ باید این فعالیت ها را داشته باشد:  فعالیتی برای قبل از گوش دادن به متن، فعالیتی برای انجام دادن حین گوش دادن به متن و  یک فعالیت در انتها و بعد از گوش دادن به فایل صوتی باید انجام شود.

سه مرحله ی تدریس لیسنینگ شامل:

1. قبل از گوش دادن pre listening
2. در حین گوش دادن during listening
3. بعد از گوش دادن post listening

لیسنینگ را چگونه انتخاب کنیم

محتواهای آماده برای تمرین و یادگیری لیسنینگ خیلی زیاد هستند. اما برای اینکه از خستگی و گیج شدن زبان آموزان جلوگیری کنیم باید فاکتورهایی را در نظر بگیریم.

فاکتور علاقه

مهم ترین فاکتور و عامل انتخاب محتوای مناسب برای لیسنینگ، همین علاقه است. وقتی متن به اندازه ی کافی مورد علاقه ی زبان آموزان باشد، با دقت بیشتری هم به آن گوش می دهند.

البته گاهی اوقات پیدا کردن متنی که مورد علاقه ی همه ی افراد یک کلاس باشد، کار دشواری است. بنابراین مرحله ی اول تدریس لیسنینگ که همان آماده سازی است نقش مهمی ایفا می کند. شاید با این مرحله بتوانید یک علاقمندی هم در آنها بوجود آورید.

فاکتور سرگرم کنندگی

این عامل هم مثل مورد قبلی است. اگر محتوای انتخابی ما هم مورد علاقه باشد و هم سرگرم کننده، نقش خیلی زیادی در موفقیت این درس خواهد داشت.

فاکتور  فرهنگ

گاهی اوقات، متنی که برای لیسنینگ استفاده می کنیم دارای محتوایی است که در فرهنگ زبان آموزان ما وجود ندارد و آنان اطلاع چندانی از آن ندارند. حتی ممکن است درباره ی ان بدانند، اما تجربه در آن زمینه نداشته باشند. این مورد خودش کار را خیلی سخت می کند. چون گوش دادن به متن و ارتباط برقرار کردن با آن خیلی دشوار است.

بعضی وقتها هم گوش دادن به چنین موضوعاتی ممکن است باعث سردرگمی یا خستگی شود.

سنگینی و میزان اطلاعات

باید از اول میزان اطلاعاتی که یک متن لیسنینگ در اختیار زبان آموزان قرار می دهد را بسنجیم. به عنوان مثال اگر محتوای مورد نظر ما اخبار باشد، گوینده مطالب زیادی را مطرح می کند و زود به زود از یک مطلب به مطلب بعدی می رود.

باید حواسمان باشد که چنین متن هایی با اطلاعات زیاد را برای چه کلاسی استفاده می کنیم.

طول متن لیسنینگ

هرچه متنی که برای تدریس لیسنینگ استفاده می کنیم طولانی تر باشد، خستگی بیشتری هم در پی دارد. چرا که اطلاعات زیادی وارد ذهن شنونده می شود.

زبان آموزان ما نیاز به تمرکز دارند پس بهتر است از متن های کوتاه شروع کرده و کم کم با افزایش توانایی درک مطلب و تقویت لیسنینگ آنها، متنهای طولانی تری را استفاده کنیم.

لهجه، سرعت و تعداد گویندگان

لهجه می تواند یکی از عوامل کاهش دقت و توجه زبان آموزان باشد، زبان آموزان ما بیشتر به شنیدن لهجه ی آمریکن عادت کرده اند. این مشکل را می توانید با در نظر گرفتن فاکتورهای علاقه و سرگرم کنندگی از بین ببرید. موضوع مورد علاقه ی آنها را پیدا کنید و فعالیت های سرگرم کننده در نظر بگیرید.

سرعت صحبت کردن گویندگان می تواند زبان آموزان را خسته و نا امید کند.

از طرف دیگر، تعداد زیاد گویندگان باعث سردرگمی می شود.

برای پیدا کردن محتواهای مناسب هم می توانید از کتاب های درسی استفاده کنید هم در سایت های مختلف دنبال این محتواهای جذاب و کاربردی باشید.

elllo وب سایتی مخصوص تمرین لیسنینگ است که بیش از ۳۰۰۰ فعالیت مختلف در اختیار شما قرار می دهد.

test-english هم برای سطوح مختلف تمرین ها ی مختلفی از یوتیوب جمع آوری کرده و به همراه سوال هایی به شما کمک می کند مرحله ی حین گوش دادن را کاور کنید.

سه مرحله ی تدریس لیسنینگ

همان طور که قبلا گفتم، سه مرحله ی اصلی نحوه ی تدریس موثر لیسنینگ را فراهم کرده اند.

بیایید نگاهی به این سه مرحله بیندازیم.

مرحله اول تدریس لیسنینگ، پیش از گوش دادن pre-listening

این مرحله در نحوه ی تدریس لیسنینگ نقش خیلی مهمی دارد. با این مرحله، به زبان آموزان کمک می کنیم آماده ی گوش دادن، درک مطالب و پاسخ دادن به سوالات باشند.

ما به آنها کمک می کنیم راحت تر فعالیت ها را انجام دهند.

قبلا هم گفته بودم اگر این مرحله را بخوبی انجام دهیم، می توانیم زبان آموزان را به موضوع علاقمند کنیم (ممکن است موضوع لیسنینگ خیلی مورد علاقه ی آنها نباشد)

فعالیت های این مرحله ی تدریس لیسنینگ می تواند:

• به معلم کمک کند اطلاعات قبلی زبان آموزان را بسنجد
• زبان آموزان را آماده ی شنیدن کلمات و ساختارهای گرامری کند
• با مشخص کردن متن و محتوا برای زبان آموزان، استرس آنها را کاهش دهد
• فرصتی برای بحث و مذاکره بین زبان آموزان فراهم کند

نمونه هایی از این فعالیت های این مرحله:

• تصاویر یا نقشه های جذابی را نشان دهید. زبان آموزان حدس می زنند موضوع لیسنینگ چیست.
• تصاویری نشان دهید و بخواهید آنها را به ترتیب اتفاق افتادن مرتب کنند
• از تصاویر کمک بگیرید تا حدس بزنند قرار است چه اتفاقی بیفتد یا حتی داستان آنرا بگویند.
• موضوع لیسنینگ را مطرح کنید. سپس زبان آموزان هرچیزی در این مورد می دانند را باهم درمیان بگذارند.
• کلمات مرتبط با موضوع را بصورت طوفان ذهنی مطرح کنید یا آنها را روی تخته بنویسید.

مرحله ی دوم تدریس لیسنینگ، فعالیت حین گوش دادن during-listening

در این گام از نحوه ی تدریس لیسنینگ، زبان آموزان همزمان با گوش دادن به متن مورد نظر، باید به سوالاتی پاسخ دهند. با انجام این فعالیت ها، میزان درک مطلب آنها مشخص می شود.

اگر این گام از سه مرحله ی تدریس لیسنینگ بخوبی طراحی شود، زبان آموزان می توانند:

• بخش های مهم متن را تشخیص دهند
• ساختار متن را بشناسند
• متمرکز باقی بمانند
• میزان درکشان از مطلب را نشان دهند

بیشتر تمرکز این مرحله روی

• شنیدن برای درک کلی موضوع listening for the gist
• شنیدن برای دریافت اطلاعات بخصوص listening for the specific information
• گوش دادن برای دریافت عقاید گویندگان Listening for the speaker’s attitude or opinion

مثال هایی این این مرحله:

• سوال های صحیح و غلط
• سوال های چهار گزینه ای
• پرسش های جای خالی
• متصل کردن جملات به همدیگر
• متصل کردن جملات و تصاویر
• پاسخ بلند به سوالات

مرحله ی سوم تدریس لیسنینگ، فعالیت های بعد از گوش دادن post-listening

ما تا اینجا دو مرحله ی اول را با موفقیت به پایان رسانیدم. حالا زبان آموزان باید فعالیت هایی انجام دهند. آنها باید از هرچیزی شنیده اند استفاده کنند و تجربیان خودشان را از این درس بازگو کنند.

می توانید از این فعالیت ها استفاده کنید:

• خلاصه کردن: زبان آموزان هرچیزی که شنیده اند را خلاصه می کنند. این کار می تواند بصورت شفاهی یا نوشتنی باشد. این فعالیت بصورت گروهی، دو نفره یا تکی قابل انجام است. شما با این کار هم می توانید میزان درک مطلب را بسنجید هم روی سایر مهارت ها کار کنید.
• بحث و مذاکره: زبان آموزان می توانند یک بحث کوتاه درباره ی آنچه شنیده اند داشته باشند. موضوع را از خود متن لیسنینگ انتخاب کنید. حتی می توانید سوالاتی که مطرح شده را از زبان آموزان بپرسید تا نظرشان را بازگو کنند. بطور کلی این سوالات و موضوع بحث باید به اندازه ی کافی جذاب باشد تا همه را به صحبت وادارد.
• مکالمه ی دو نفره: بعد از اینکه به سوال ها پاسخ دادند، می توانند خودشان را جای کاراکترهای لیسنینگ قرار داده و یک مکالمه تمرین کنند. در این فعالیت تعداد زیادی از کلمات، عبارات و اصطلاحات هم تمرین می شوند.
• پیدا کردن متضاد و هم معنی: لیستی از کلمات موجود در لیسنینگ را به آنها بدهید تا هم معنی یا متضاد ها را پیدا کنند. در آخر با هم گروهی های خود این کلمات را بررسی کنند. قطعا در این مرحله هم زبان آموزان در حال صحبت کردن و استفاده از ساختارهای مختلفی هستند. حتی اگر نیاز بود می توانید ساختارها و جملات مورد نیاز در این فعالیت را به آنها آموزش دهید.

یادداشت برداری لیسنینگ، چه تکنیک هایی موثر هستند؟

نکات نهایی

قطعا وقتی از سه مرحله ی اصلی در نحوه ی تدریس لیسنینگ آگاه باشید، این درس هم برایتان مثل آب خوردن است. در واقع کتاب های درسی، مرحله ی دوم را برای شما آماده کرده اند. بسیاری از این کتاب ها مرحله ی اول را هم خیلی مرتب و زیبا طراحی کرده اند. حتی گاهی اوقات برای مرحله ی آخر هم می توانید از کتاب استفاده کنید. اما اگر این قسمت ها برای کلاستان مناسب نبود یا به اندازه ی کافی جذابیت نداشت، آستین ها را بالا بزنید و از خلاقیت خودتان استفاده کنید.