جعبه لایتنر چیست؟ (آموزش کامل ساخت + نحوه استفاده تصویری برای حفظ لغات)

تا به حال شده چندین بار یک لغت را بخوانید و حفظ کنید اما بعد از چند وقت ببیند فراموش کرده اید؟
از چه روش هایی برای حفظ و یادگیری لغت استفاده کرده اید؟
تا به حال اسم جعبه ی لایتنر را شنیده اید؟
بله قرار است در این مقاله با جعبه لایتنر، آموزش جعبه لایتر و نحوه کار با جعبه لایتر و استفاده از آن آشنا شویم.

فایل صوتی این مقاله را می توانید از اینجا بشنوید.

جعبه لایتنر (Leitner BOX) چیست:

جعبه لایتنر توسط محققی اتریشی به نام سباستین لایتنر (Sebastian Leitner) اختراع و طراحی شده است.

چرا روش لایتنر برای یادگیری زبان معجزه می کند؟ (مبنای علمی)

بیایید یک حقیقت علمی جالب را با هم ببینیم. در قرن نوزدهم، یک روانشناس به نام هرمان ابینگهاوس (Hermann Ebbinghaus) کشف کرد که ما اطلاعات جدید را با سرعت وحشتناکی فراموش می کنیم! او نموداری به نام “منحنی فراموشی” (Forgetting Curve) را طراحی کرد که نشان می داد اگر چیزی را مرور نکنیم، شاید ۷۰٪ آن را فقط در ۲۴ ساعت اول فراموش کنیم.

این منحنی نشان می دهد اگر انسان مطلبی را به خوبی یاد بگیرد،بعد از تقریبا ۲۴ ساعت تا یک هفته، تقریبا ۴۵% و پس از تقریبا یک ماه ۸۰% آن را فراموش می کند.اصطلاحا گفته می شود ۸۰% آن وارد حافظه کوتاه مدت و ۲۰% آن وارد حافظه ی بلند مدت شده  است. روش و تکنیک جعبه لایتنر یادگیری لغت را طوری تنظیم می کند که با بیشترین و مناسب ترین تکرار، به حافظه ی بلند مدت منتقل شود.

حالا، جعبه لایتنر دقیقاً برای مبارزه با همین منحنی فراموشی طراحی شده است. این سیستم بر اساس اصل علمی تکرار فاصله دار (Spaced Repetition) کار می کند.

به زبان ساده:

به جای اینکه یک لغت را ۱۰۰ بار در یک روز تکرار کنید (که فایده چندانی ندارد)، روش لایتنر به شما کمک می کند لغات را درست در لحظه ای که مغز شما نزدیک است فراموششان کند، مرور کنید.

این مرور هوشمند و زمان بندی شده، سیگنالی به مغز شما می فرستد که “هی! این اطلاعات مهم است!” و به این ترتیب، لغت را پله پله از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلندمدت منتقل می کند. این یعنی شما روی لغاتی که بلد نیستید تمرکز می کنید و وقتتان را برای مرور لغاتی که بلدید تلف نمی کنید و این یعنی حفظ لغت به روش لایتنر.

“دکتر پل نیشن (Paul Nation)، یکی از معتبرترین متخصصان یادگیری واژگان در جهان، تأکید می کند که یادگیری لغت به دو بخش نیاز دارد: یادگیری در بستر متن (Incidental Learning) و یادگیری مستقیم و هدفمند (Deliberate Learning). جعبه لایتنر، قدرتمندترین ابزار برای بخش دوم، یعنی یادگیری هدفمند است.”

دلیل علمی دیگر، آزمایش اسکینز: 

این آزمایش ثابت می کند که هرزمان بعد از عملی بلافاصله پاداش دریافت شود، باعث تشدید آن عمل می شود. در جعبه ی لایتنر، شما در هر مرحله بعد از یادگیری، پاداش می گیرید و به مرحله ی بعد می روید. همین امر باعث می شود که با شوق و تمایل بیشتری به یادگیری لغت ادامه دهید.

برای مطالعه مقاله چند دیکشنری کاربردی انگلیسی به انگلیسی کلیک کنید.

خب، برویم سراغ اصل مطلب. نحوه استفاده از جعبه لایتنر یا طرز کار جعبه لایتنر بسیار ساده و شفاف است. این سیستم از دو بخش اصلی تشکیل شده است: فلش کارت ها و یک جعبه ۵ قسمتی.

گام اول: الگوریتم ۵ خانه لایتنر

این جعبه دارای پنج خانه با اندازه های متفاوت است.

خانه ی اول از همه کوچک تر است و تنها یک دسته فلش کارت در آن قرار می گیرد.درواقع یک روزه است.
خانه دوم،دو روزه یا دو دسته ای است.
خانه سوم، چهار روزه یا چهار دسته ای است.
خانه چهارم، هشت روزه یا هشت دسته ای است.
خانه پنجم، پانزده روزه یا پانزده دسته ای است.

گام دوم: چگونه یک فلش کارت انگلیسی حرفه ای بسازیم؟

این مهم ترین بخش است! موفقیت شما به کیفیت کارت هایی که می سازید بستگی دارد.

اشتباه رایج زبان آموزان: بسیاری از افراد یک طرف کارت می نویسند “Enormous” و طرف دیگر “بزرگ”. این روش یادگیری پسیو (Passive) است و به مغز شما کمک نمی کند کلمه را درک کند.

روش بهتر (روش تخصصی ELT): ما باید کلمات را در بافتار (Context) یاد بگیریم.

• روی کارت (Front):
  1. کلمه انگلیسی (Example: Enormous)
  2. تلفظ آن (Example: /ɪˈnɔːr.məs/)
  3. یک جمله مثال کامل (Example: Their new house is enormous.)
• پشت کارت (Back):
  1. ترجمه فارسی کلمه (بسیار بزرگ، عظیم الجثه)
  2. (اختیاری اما بسیار مفید) یک تصویر کوچک که کلمه را تداعی کند (مثلاً نقاشی یک خانه غول پیکر)

چرا این روش بهتر است؟ چون مغز شما به جای یک کلمه خشک و تنها، یک مفهوم، یک جمله و یک تصویر را به هم متصل می کند و یادگیری بسیار عمیق تر می شود.

نکته تخصصی از اساتید موسسه زبان مکث: «هرگز یک کلمه را به تنهایی حفظ نکنید. مغز ما کلمات را در قالب “Chunk” یا تکه های معنایی (مانند: اصطلاحات و Collocationها) به خاطر می سپارد. به همین دلیل است که نوشتن جمله مثال، فرآیند یادگیری را از “حفظ کردن” به “یادگیری واقعی” تبدیل می کند.»

برای شروع، علاوه بر جعبه لایتنر، به برگه های یادداشت کوچک و چند کاغذ یا مقوای رنگی نیاز داریم. ابتدا باید لغت هایی که یاد می گیریم را روی فلش کارت بنویسیم.

یک سمت کارت کلمه ی انگلیسی را می نویسیم. تلفظ کلمه را هم زیر آن بنویسید تا موقع خواندن کلمه، تلفظ صحیح را به کار ببرید. سمت دیگر فلش کارت، معنی آن را با رنگ قرمز بنویسید. (سطح های پایین تر معنی را به فارسی می توانند بنویسند. سطح های بالاتر می توانند معنی انگلیسی لغت را بنویسند.)

علاوه بر معنی، می توانید یک مثال هم برای کلمه بنویسید. همچنین نیاز داریم آدرس آن کلمه را بنویسیم. تا موقع خواندن کلمه اگر نیاز بود بتوانید به صفحه ای که آن کلمه را یادگرفته اید مراجعه کنید. آدرس را می توانید در گوشه های برگه یادداشت کند، که شامل نام کتاب و شماره صفحه است.

مثلا می خواهیم کلمه ی actor را روی فلش کارت بنویسیم. یک طرف، خود کلمه با تلفظ را می نویسیم.

پشت آن معنی کلمه، مثال و آدرس را می نویسیم. مثلا من این کلمه را در کتاب TOP NOTCH A صفحه ۴ خوانده ام. پس به شکل زیر روی فلش کارت می نویسیم:

به همین شکل لغت هایی را که جدید یاد می گیریم روی فلش کارت ها می نویسیم.

آموزش گام به گام طرز و نحوه استفاده از جعبه لایتنر (راهنمای تصویری):

روز اول: 

• طبق روشی که گفته شد،فلش کارت ها را می نویسیم.
  
• می توانیم روزی ده تا پانزده فلش کارت بنویسیم.
  
• چند بار فلش کارت ها را می خوانیم و سپس در خانه ی اول جعبه لایتنر قرار می دهیم.
  
• فلش کارت ها را طوری در جعبه قرار می دهیم که جلوی کارت به طرف خودمان باشد.یعنی فقط کلمه را ببینیم.

روز دوم: 

۱) اول فلش کارت های که دیروز در خانه اول گذاشته بودیم را بر می داریم.

• یکی یکی کلمه ها را می خوانیم و سعی می کنیم معنی آن ها را به خاطر بیاوریم.
  
• فلش کارت هایی را که بلد نبودیم،به خانه اول برمی گردانیم.
  
• آن هایی که بلد بودیم را در خانه دوم می گذاریم .
  
• پشت آن را یک مقوا یا کاغذ رنگی قرار می دهیم.(خانه دوم،دو روزه یا دو دسته ای است.)

۲)دوباره فلش کارت های جدید می نویسیم و در خانه اول جعبه لایتنر می گذاریم.

روز سوم:

۱)به خانه دوم دست نزنید. چون خانه دوم دو روزه یا دو دسته ای است.

• همان طور که می بینید فقط یک دسته فلش کارت در آن قرار گرفته و تنها یک روز از آن گذشته است.
• پس سراغ خانه اول می رویم.یکی یکی کلمه ها را می خوانیم و سعی می کنیم معنی آن ها را به خاطر بیاوریم.
• فلش کارت هایی را که بلد نبودیم،به خانه اول برمی گردانیم.
• آن هایی که بلد بودیم را در خانه دوم جلوی مقوای رنگی می گذاریم.

۲)دوباره فلش کارت های جدید می نویسیم و در خانه اول جعبه لایتنر می گذاریم.

روز چهارم:

۱)امروز اول سراغ خانه دوم جعبه لایتنر می رویم. چون خانه دوم ظرفیت دو دسته را دارد و دیروز ظرفیت آن تکمیل شد.

• اما فقط فلش کارت هایی را بر می داریم که روز دوم در این خانه قرار داده بودیم.چون حالا دو روز از آن فلش کارت ها گذشته است.
• فلش کارت ها را یکی یکی می خوانیم.
• کلماتی که بلد نبودیم را کنار می گذاریم تا بعد همراه با فلش کارت های جدید که امروز می نویسیم،در خانه اول قرار دهیم.
• کلماتی  که بلد بودیم را در خانه سوم می گذاریم.
• سپس پشت فلش کارت های خانه سوم یک مقوای رنگی قرار می دهیم.(خانه ی سوم، چهار روزه یا چهار دسته ای است.)

۲)برگه های باقی مانده در خانه دوم را جلوتر می بریم و پشت آن را مقوای رنگی می گذاریم.

۳)فلش کارت های خانه ی اول را می خوانیم.

• کلماتی که بلد نبودیم را در خانه اول و کلماتی که بلد بودیم را در خانه ی دوم می گذاریم.

۴)فلش کارت های جدید می نویسیم.

• همراه با فلش کارت هایی که بلد نبودیم و نتوانستیم در خانه ی سوم قراردهیم، در خانه ی اول می گذاریم.

روز پنجم:

۱)خانه ی سوم فقط یک دسته کارت در آن قرار دارد و هنوز پر نشده است. تا زمانی که چهار روز بگذرد و چهار دسته کارت در این خانه قرار بگیرد، نباید به این خانه دست بزنیم.

۲)فلش کارت های خانه دوم که دو روز از آن گذشته را بر می داریم. هرکدام بلد بودیم به خانه سوم و هر کدام بلد نبودیم را کنار می گذاریم .بعد همراه با فلش کارت های جدید که امروز می نویسیم،در خانه اول قرار می دهیم.

۳)برگه های باقی مانده در خانه دوم را جلوتر می بریم و پشت آن را مقوای رنگی می گذاریم.

۴)فلش کارت های خانه ی اول را می خوانیم.کلماتی که بلد نبودیم را در خانه اول و کلماتی که بلد بودیم را در خانه ی دوم می گذاریم.

۵)فلش کارت های جدید می نویسیم و همراه با فلش کارت هایی که بلد نبودیم و نتوانستیم در خانه ی سوم قراردهیم، در خانه ی اول می گذاریم.

روز ششم:

در روز ششم فقط دو دسته فلش کارت در خانه سوم قرار دارد. پس هنوز ظرفیت آن تکمیل نشده و به آن دست نمی زنیم.
در این روز مثل روز پنجم عمل می کنیم.

روز هفتم:

در این روز، سه دسته فلش کارت در خانه سوم قرار دارد. پس هنوز ظرفیت آن تکمیل نشده و به آن دست نمی زنیم.
و مجدد مثل روز پنجم عمل می کنیم.

روز هشتم:

۱)در این روز، چهار دسته فلش کارت در خانه سوم جعبه لایتنر قرار دارد.

• پس ظرفیت آن تکمیل شده و می توانیم فلش کارت های قدیمی تر این خانه را که چهار روز آنجا مانده،برداریم. فلش کارتها را می خوانیم.هر کدام که بلد بودیم را به خانه چهارم می بریم. هرکدام هم که بلد نبودیم،کنار می گذاریم. بعد همراه با فلش کارت های جدید که امروز می نویسیم،در خانه اول قرار می دهیم.

۲)برگه های باقی مانده در خانه دوم را جلوتر می بریم و پشت آن را مقوای رنگی می گذاریم.

• بقیه ی مراحل مثل روز پنجم

برای مطالعه مقاله چند روش کاربردی برای یادگیری زبان انگلیسی با فیلم دیدن کلیک کنید.

تا اینجا باید با روال کار و فاصله زمانی جعبه لایتنر آشنا شده باشید. روزانه سراغ خانه هایی که ظرفیت شان تکمیل شده می رویم. فلش کارت های قدیمی تر آن خانه را می خوانیم. هر کدام بلد نبودیم کنار می گذاریم تا بعد همراه با فلش کارت های جدید که امروز می نویسیم،در خانه اول قرار دهیم. هر کدام هم که بلد بودیم به خانه ی بعدی منتقل می کنیم و پشتش یک مقوای رنگی قرار می دهیم.

توجه: خانه چهارم، هشت روزه یا هشت دسته ای است. بعد از تکمیل آن،می توانیم به خانه پنجم منتقل کنیم.
        خانه پنجم، پانزده روزه یا پانزده قسمتی است. بعد از تکمیل این خانه می توانیم فلش کارت های قدیمی تر را بخوانیم و از جعبه خارج کنیم.

تبریک: کلمه هایی که از جعبه خارج شده اند وارد حافظه ی بلند مدت شما شده اند.

برای دانلود اپلیکیشن لایتنر اینجا کلیک کنید.

آموزش ساخت جعبه لایتنر در خانه:

لازم نیست برای شروع، پول خرج کنید! شما به راحتی می توانید با وسایلی که در خانه دارید، این جعبه را بسازید. آموزش ساخت جعبه لایتنر بسیار ساده است.

لوازم مورد نیاز:

• یک جعبه کفش تمیز (یا هر جعبه مقوایی مشابه)
• چند تکه مقوای ضخیم (مثل کارتن پستی یا جعبه پیتزا!)
• خط کش، ماژیک و قیچی یا کاتر

آموزش تصویری مرحله به مرحله ساخت جعبه لایتنر با مقوا

1. آماده سازی جعبه: در صورت نیاز، در جعبه را جدا کنید تا دسترسی راحتی به داخل آن داشته باشید.
2. اندازه گیری: ارتفاع و عرض داخلی جعبه کفش را با خط کش دقیق اندازه بگیرید.
3. ساخت جداکننده ها: شما به ۴ عدد جداکننده نیاز دارید تا ۵ بخش مساوی ایجاد کنید. ۴ تکه مقوا به اندازه ای که گرفتید (ارتفاع و عرض داخلی جعبه) ببرید.
4. نصب جداکننده ها: جعبه را به ۵ قسمت مساوی تقسیم کنید و مقواها را به صورت عمودی در جعبه قرار دهید. می توانید آن ها را با چسب حرارتی بچسبانید یا فقط به صورت فشرده در جعبه قرار دهید تا ثابت بمانند

• نکته در مورد ابعاد جعبه لایتنر: نگران ابعاد دقیق نباشید. مهم این است که کارت های شما (که معمولاً اندازه کارت ویزیت یا A7 هستند) به راحتی در خانه ها جا شوند و فضای کافی برای جابجایی داشته باشند.

راه ساده تر برای شما، خرید جعبه لایتنر آماده

اگر اهل ساخت و ساز نیستید یا وقت کافی ندارید، اصلاً نگران نباشید. جعبه های لایتنر آماده (معمولاً پلاستیکی یا چوبی) در اکثر لوازم تحریر فروشی ها و فروشگاه های آنلاین به راحتی پیدا می شوند. با جستجوی خرید جعبه لایتنر یا جعبه لایتنر دیجی کالا می توانید مدل های مختلف را بررسی و تهیه کنید.

جایگزین مدرن جعبه لایتنر فیزیکی، اپلیکیشن های جعبه لایتنر

البته، شاید حمل یک جعبه فیزیکی همراه کلی کارت برایتان راحت نباشد. اگر ترجیح می دهید تمام این فرآیند به صورت خودکار روی گوشی شما انجام شود، اپلیکیشن های لایتنر (که بر اساس همین سیستم Spaced Repetition کار می کنند) بهترین گزینه هستند.

این اپ ها به طور خودکار فاصله زمانی مرور را تنظیم می کنند، نیازی به ساخت کارت فیزیکی ندارید و همیشه همراه شما هستند.

مقایسه جعبه لایتنر فیزیکی و اپلیکیشن دیجیتال

هر دو روش فیزیکی و دیجیتال فوق العاده موثر هستند، اما تفاوت های کلیدی دارند. انتخاب بین آن ها کاملاً به سبک زندگی و یادگیری شما بستگی دارد. در این جدول به شما کمک می کنیم تا بهترین تصمیم را بگیرید:

جمع بندی: اگر فردی منظم هستید و از نوشتن فیزیکی لذت می برید، جعبه فیزیکی می تواند عالی باشد. اما اگر به دنبال سرعت، راحتی و امکان یادگیری تلفظ (با افزودن صدا) هستید، اپلیکیشن ها برنده هستند.

مزیت های استفاده از جعبه لایتنر:

1. شبیه به یک نوع بازی انفرادی مفید است.
2. وقت کمی می گیرد.
3. کلماتی که یادگیری آن برای شما مشکل است را:

• بیشتر تکرار می کنید
• زودتر یاد می گیرید
• برای همیشه به خاطر می سپارید

اشتباهات رایج زبان آموزان در استفاده از روش لایتنر

این سیستم فوق العاده است، اما به شرطی که درست از آن استفاده کنید. مراقب این اشتباهات رایج باشید:

در طول سال ها تدریس در موسسه زبان مکث، ما بارها دیده ایم که زبان آموزان پرانگیزه، استفاده از جعبه لایتنر را شروع می کنند اما پس از دو هفته آن را رها می کنند. مشکل از سیستم لایتنر نیست، بلکه تقریباً همیشه به یکی از این ۴ اشتباه رایج برمی گردد. بزرگترین اشتباهی که ما می بینیم…

1. ساختن فلش کارت های ضعیف: (همانطور که گفتیم، نوشتن “کلمه + معنی” به تنهایی کافی نیست. حتماً از جمله مثال استفاده کنید).
2. اضافه کردن بیش از حد لغات: هیجان زده نشوید! اگر روزی ۱۰۰ لغت جدید به خانه اول اضافه کنید، سیستم قفل می شود و شما در مرور روزانه غرق خواهید شد. با روزی ۱۰ تا ۱۵ لغت جدید شروع کنید. کیفیت مهم تر از کمیت است.
3. رعایت نکردن دقیق برنامه: جادوی لایتنر در زمان بندی دقیق آن است. اگر قرار است امروز خانه ۳ را مرور کنید، آن را به فردا نیندازید.
4. ناامید شدن: دیدن اینکه یک لغت از خانه ۴ دوباره به خانه ۱ برمی گردد، می تواند ناراحت کننده باشد. اما این بخشی از فرآیند یادگیری است! به سیستم اعتماد کنید.

سوالات متداول درباره جعبه لایتنر:

۱. جعبه لایتنر چیست و چگونه کار می کند(طرز استفاده از جعبه لایتنر)؟

جعبه لایتنر یک ابزار یادگیری مبتنی بر اصل تکرار فاصله دار (Spaced Repetition) است. شما لغات جدید را روی فلش کارت ها می نویسید و آن ها را در ۵ خانه جعبه جابجا می کنید. کارت هایی که بلد هستید به خانه های بالاتر می روند (و دیرتر مرور می شوند) و کارت هایی که فراموش می کنید به خانه اول برمی گردند تا بیشتر مرور شوند.

۲. فاصله زمانی دقیق مرور لغات در هر خانه چقدر است؟

این زمان می تواند متغیر باشد، اما یک برنامه رایج و عالی عبارت است از:

خانه ۱: هر روز

خانه ۲: هر ۲-۳ روز

خانه ۳: هر ۵-۷ روز

خانه ۴: هر ۱۰-۱۴ روز

خانه ۵: هر ۲۰-۳۰ روز

۳. چگونه خودم در خانه جعبه لایتنر بسازم؟

به سادگی! همانطور که در مقاله توضیح دادیم، می توانید از یک جعبه کفش و ۴ تکه مقوای جداکننده برای ایجاد ۵ بخش مجزا استفاده کنید.

۴. روزی چند لغت جدید باید به خانه اول اضافه کنم؟

توصیه می کنیم با تعداد کم شروع کنید. ۱۰ تا ۱۵ لغت جدید در روز ایده آل است. این کار باعث می شود در روزهای آینده حجم مرور شما قابل مدیریت باشد.

۵. اگر یک لغت را در خانه ۳ فراموش کردم، به کدام خانه برمی گردد؟

قانون طلایی لایتنر: به خانه ۱. فرقی نمی کند در کدام خانه اشتباه کنید (خانه ۲، ۳، ۴ یا ۵)، کارت باید همیشه به خانه اول برگردد تا فرآیند یادگیری آن از ابتدا شروع شود.

۶. آیا اپلیکیشن لایتنر بهتر از جعبه فیزیکی است؟

هیچ کدام “بهتر” مطلق نیستند؛ به سبک یادگیری شما بستگی دارد. اپلیکیشن ها راحت، قابل حمل و خودکار هستند (نیازی به تنظیم دستی زمان بندی ندارید). جعبه فیزیکی به تمرکز بیشتر کمک می کند (چون حواس پرتی موبایل را ندارید) و حس لامسه و نوشتن فیزیکی به برخی افراد کمک بیشتری می کند.

آیا شما تا به حال از جعبه لایتنر استفاده کرده اید؟ چه تاثیری داشته است؟

برای دانلود فایل PDF این مقاله روی آیکون زیر کلیک کنید.