راهنمای کامل گروه بندی هدفمند و خلاقانه کلاسی دانش آموزان (ایده های عملی برای معلمان)
نحوه ی گروه بندی دانش آموزان در کلاس درس موضوعی است که کمتر به آن توجه می شود. این در حالی است که گروه بندی می تواند باعث موفقیت یا شکست شما در برگزاری یک کلاس و پیش برد طرح درستان شود.
این نکته را همیشه در نظر داشته باشید که هر کاری در کلاس درس انجام می دهید باید هدفمند باشند. پس هدف شما از گروه بندی این است که فعالیت های گروهی به بهترین نحو انجام شود و هم گروهی ها با هم همکاری کافی را داشته باشند.
اما روش های گروه بندی در کلاس درس شما چگونه است؟
اول از همه: اینکه فقط بگویید یک فعالیت گروهی دارم، کافی نیست. نقطه سر خط.
وقتی یک کلاس را آبزرو می کنید، هیچ چیزی ناراحت کننده تر از این نیست که معلم بگوید: دو گروه تشکیل دهید، یا مثلا در گروه های دو نفره کنار هم بنشینید. نیازی به گفتن نیست، خودتان که می دانید چه اتفاقی می افتد.
و این کار نشان می دهد معلم فقط برنامه داشته این فعالیت گروهی انجام شود اما هیچ هدفی پشت این کار نبوده، پس موفقیتی هم در بر نخواهد داشت.
چرا گروه بندی؟
همانطور که گفتم، گروه بندی توسط خیلی از معلم ها نادیده گرفته می شود.
حتی خیلی از معلم های تازه کار دلیل انجام فعالیت ها در گروه ها را نمی دانند و همین باعث می شود نحوه ی گروه بندی دانش آموزان بصورت تصادفی یا به انتخاب خود دانش آموزان باشد.
اما گروه بندی به دلایل زیر یک استراتژی عالی در کلاس است:
- برقراری ارتباط متقابل در گروه ها: وقتی دانش آموزان در گروه نیستند فقط دارند با معلم حرف می زنند در صورتی که در گروه های خود همه با هم صحبت می کنند. این یعنی فرصت بیشتر برای صحبت کردن و همینطور کاهش زمان صحبت کردن معلم.
- انجام فعالیت ها و پروژه ها نیاز به گروه دارند: وقتی کلاستان به صورت TBL (task-based learning) یا PBL (project-based learning) باشد، حتما نیاز به گروه دارید.
- گروه ها باعث افزایش یادگیری می شوند: همه در گروه از هم یاد می گیرند.
- افزایش یادگیری کلمات و گرامر: به ویژه در سطوح پایین تر، زبان آموزان با استفاده از زبان مادریشان به هم کمک کرده تا موضوع را بهتر درک کنند.
- افزایش شانس تصحیح شدن اشکالات دانش آموزان: معلم بهتر می تواند به صحبت کردن زبان آموزان گوش داده و در آخر یا در همان لحظه به آن ها فیدبک بدهد.
چگونه طرح درس زبان انگلیسی داشته باشیم.
روش های گروه بندی در کلاس:
می دانم که ایده های زیادی برای انجام کار گروهی در سر دارید، اما شاید باورتان نشود که انتخاب روش های گروه بندی دانش آموزان خیلی مهم تر است. انتخاب یک فعالیت مناسب، عالی است اما برای رسیدن به هدفتان باید آن ها را در گروه های مناسب قرار دهید.
این را هم حتما در نظر بگیرید که گروه های خیلی بزرگ بیشتر از ۵ نفره اصلا کارایی مناسبی ندارند و فقط زمانی بدون برنامه گروه بندی کنید که هنوز دانش آموزان کلاس را نمی شناسید.
حالا بیایید نگاهی به پنجتا از روش های موثر گروه بندی دانش آموزان بیندازیم.
گروه بندی زبان آموزان با سطح زبان متفاوت
دانش آموزان سطح پایینتر را با دانش آموزان سطح بالاتر قرار دهید. در این صورت، وقتی دانش آموز قوی تر صحبت می کند، ضعیف ترها بطور ناخودآگاه با گوش دادن به دوستانشان، سطح زبانشان را بهتر می کنند.
از طرف دیگر، زبان آموزی که سطح بالاتری دارد هم معمولا سعی می کند سطح می کند صحبت کردنش را پایین تر بیاورد.
فایده ی این کار چیست؟ اگر می خواهید چیزی یاد بگیرید، آن را به دیگران بیاموزید. همین!
وقتی زبان آموز قوی تر، شاید خیلی مواقع بطور ناخودآگاه، به همگروه ضعیف ترش چیزی آموزش میدهد، خودش هم یاد می گیرد. پس اگر سطح زبان آموزان کلاستان یکی نیست، اصلا نگران نباشید، این نحوه ی گروه بندی دانش آموزان معجزه می کند.
گروه بندی زبان آموزان هم سطح
درست است که قرار دادن سطوح مختلف در یک گروه می تواند مفید باشد. اما …
برخی مواقع هم زبان آموزان قوی تر کنترل گروه را به دست گرفته و فقط خودشان حرف می زنند یا تمرین ها را جواب می دهند. وقتی در یک گروه، همه سطحشان پایین است، بالاخره یکی باید صحبت کند، پس شانس خوبی برای صحبت کردن و افزایش یادگیری پیدا کرده است.
از طرف دیگر، در گروهی که همه سطح بالایی دارند، مجبورند به نوبت صحبت کنند و اینجاست که روحیه ی کار گروهی افزایش یافته و همینطور وقتی کسی صحبت می کند بقیه گوش داده و مهارت شنیداریشان را هم تقویت می کنند. پس این نحوه ی گروه بندی دانش آموزان کاملا مناسب زمانی است که فرصت کافی برای همه نیست صحبت کنند.
گروه بندی با کوییز
اگر هنوز فرصت نکرده اید یک تعیین سطح بگیرید (واقعا اینکار را نکرده اید؟؟؟؟ باید حتما جلسه ی اول اینکار را انجام می دادید)،
یک کوییز کوچک ترتیب داده و بر اساس پاسخ های درست و غلط می توانید گروه ها را تشکیل دهید. فرض کنید در یک کلاس pre intermediate چند سوال از present perfect بپرسید، چون قبلا این زمان را خوانده اند می توانید بر اساس پاسخ ها آن ها را به دو یا سه گروه ضعیف، متوسط و قوی تقسیم کنید.
گروه بندی بر اساس علایق
همه ی ما می دانیم که پیش کشیدن موضوعات مورد علاقه ی زبان آموزان می تواند آن ها را به حرف بکشد. می توانید چند موضوع مطرح کنید و از آنها بخواهید خودشان موضوع و هم گروهیشان را انتخاب کنند. وقتی زبان آموزان یک وجه مشترک بین خودشان می بینند بهتر می توانند با هم همکاری کنند.
یکی را پیدا کن که …
یا همان (find someone who …). این روش یکی از موارد مورد علاقه ی همه ی معلم ها است. البته همه ی ما از این فعالیت برای تمرین کلاسی استفاده می کنیم اما می توانیم با کمی خلاقیت و طرح سوالاتی متناسب با سطح کلاس، آن را به وسیله ای برای گروه بندی در کلاس تبدیل کنیم.
چگونه معلم خلاقی باشیم؟ هفت گام برای رسیدن به خلاقیت
گروه بندی تصادفی
این مدل هم یکی از روش های گروه بندی در کلاس است که می توانید در موارد مختلفی از آن استفاده کنید.
- روزهای اول که هنوز اطلاع کافی از توانایی دانش آموزانتان ندارید.
- فعالیت هایی که می دانید همه با هر توانایی و سطحی می توانند انجام دهند.
- جلسه ی اول که می خواهید دانش آموزان با هم آشنا شوند و در گروه هایشان با هم صحبت کنند.
گروه بندی با کلمات
این روش می تواند خیلی جذاب باشد. فقط کافی است خلاق باشید و ایده های زیادی در این مورد به ذهنتان می رسد.
مثلا از قبل یک سری کلمات متضاد را روی تکه های کاغذ بنویسید، هر کس یک کاغذ را برمی دارد. حالا باید همگروهی خودشان که کلمه ی متضاد را برداشته پیدا کنند.
یا چند کلمه ی مترادف را انتخاب کنید و روی کاغذ ها بنویسید. این بار افرادی که کلمات هم معنی را در دست دارند با هم یک گروه را تشکیل می دهند (یگ گروه چند نفره).
گروه بندی داوطلبانه
همیشه هم گروه بندی داوطلبانه بد نیست. برخی افراد با حضور در گروه های آشنا و در کنار دوستانشان احساس بهتری دارند و اعتماد بنفسشان بیشتر است. اما حواستان باشد، برخی می خواهند سوء استفاده کرده و در گروه ساکت بنشینند چون می دانند دوستشان همه ی کارها را انجام می دهد.
پس به هر کس یک نقش در گروه بدهید تا همه مشغول فعالیت باشند.
می توانید برای جذاب تر شدن کلاس و فعالیت ها، برای گروه ها اسم انتخاب کنید. که این مورد به عهده ی خود گروه هاست تا بر اساس هویت، علایق یا تواناییشان یک اسم مناسب انتخاب کنند.
همه ی ما از اهمیت فعالیت های گروهی در کلاس های زبان با خبریم، اما شاید تا بحال به روش های گروه بندی فکر نکرده ایم.
بهترین فعالیت در یک گروه اشتباه می تواند یک فاجعه باشد، از طرف دیگر اگر گروه بندی مناسب باشد، نتیجه این فعالیت باورنکردنی است.
امروز که به فکر گروه بندی دانش آموزان در کلاس هستید، اول به این فکر کنید که می خواهید در آخر به چه برسید و هدفتان از گروه بندی چیست. از این طریق می توانید یکی از بهترین روش های گروه بندی دانش آموزان را انتخاب کنید.
ایده های جذاب برای گروه بندی خلاقانه در کلاسی
گاهی اوقات بهترین روش گروه بندی، سرگرم کننده ترین آن است. این روش ها نه تنها کار شما را برای تقسیم کردن دانش آموزان راحت میکنند، بلکه انرژی و هیجان را به کلاس تزریق میکنند. در ادامه چند ایده خلاقانه و امتحان شده را با هم مرور میکنیم.
۱. گروه بندی با تکه های پازل:
از قبل، چند تصویر یا کارت پستال مرتبط با درس را انتخاب کنید و آنها را به تعداد اعضای هر گروه (مثلا گروه های ۴ نفره) به صورت پازل برش بزنید. کارت ها را مخلوط کنید و به هر دانش آموز یک تکه بدهید. آنها باید در کلاس بگردند و هم گروهی های خود را که تکه های دیگر پازل را دارند، پیدا کنند. وقتی یک گروه پازل خود را کامل کرد، آن گروه تشکیل شده است. این روش برای شروع کار تیمی و همکاری عالی است.
۲. گروه بندی با کاغذهای رنگی
این یکی از ساده ترین و سریع ترین روش هاست. به تعداد گروه هایی که میخواهید تشکیل دهید، رنگ های مختلف کاغذ را آماده کنید. مثلا اگر به ۵ گروه نیاز دارید، از ۵ رنگ کاغذ استفاده کنید. به هر دانش آموز یک تکه کاغذ رنگی بدهید. سپس اعلام کنید تمام کسانی که کاغذ قرمز دارند یک گروه، و کسانی که کاغذ آبی دارند گروه دیگر را تشکیل میدهند. داده های سرچ کنسول نشان میدهد که کاربران به دنبال این روش هستند.
۳. گروه بندی با زوج های معروف
این روش کمی نیاز به آماده سازی دارد اما بسیار جذاب است. روی کارت ها، نام زوج های معروف (واقعی یا کارتونی) را بنویسید. برای مثال:
- تام و جری
- رومئو و ژولیت
- بتمن و رابین
- لیلی و مجنون
هر نام را روی یک کارت جدا بنویسید و به هر دانش آموز یک کارت بدهید. آنها باید زوج خود را در کلاس پیدا کنند تا یک گروه دو نفره تشکیل دهند. برای گروه های بزرگتر، میتوانید از شخصیت های یک داستان یا فیلم خاص (مثلا شخصیت های اصلی هری پاتر) استفاده کنید.
۴. گروه بندی بر اساس تاریخ تولد
از دانش آموزان بخواهید بدون صحبت کردن و فقط با استفاده از زبان اشاره، بر اساس ماه و روز تولد خود از اول فروردین تا آخر اسفند در یک صف بایستند. این خود یک فعالیت یخ شکن (Icebreaker) عالی است. بعد از اینکه صف تشکیل شد، میتوانید به سادگی آنها را به گروه های ۳ یا ۴ نفره تقسیم کنید (مثلا سه نفر اول یک گروه، سه نفر دوم گروه بعدی و…).
نکات تکمیلی برای گروه بندی موفق:
۱. تعیین نقش در گروه: همانطور که در انتهای مقاله اشاره کردید، تعیین نقش بسیار مهم است. این بخش را پررنگ تر کنید و چند نقش مشخص را نام ببرید. برای مثال:
- سرگروه (Leader): وظیفه هماهنگی و اطمینان از اینکه همه در فعالیت مشارکت دارند.
- نویسنده (Scribe): مسئول یادداشت برداری و ثبت نتایج گروه.
- گزارشگر (Reporter): فردی که در پایان، نتایج کار گروه را برای کل کلاس ارائه میدهد.
- زمان سنج (Time Keeper): حواسش به زمان است تا فعالیت در موعد مقرر تمام شود.
۲. گروه بندی برای پایه های مختلف: به این نکته اشاره کنید که روش های گروه بندی برای کلاس اول ابتدایی با کلاس ششم یا دوره متوسطه متفاوت است.
- برای کودکان کم سن تر (ابتدایی): از روش های بصری و ساده مانند: رنگ ها، حیوانات یا تصاویر استفاده کنید.
- برای دانش آموزان بزرگتر: میتوانید از روش های پیچیده تر مانند: گروه بندی بر اساس مهارت های خاص یا علایق مشترک در یک پروژه استفاده کنید.
شما از چه روش های خلاقانه ای برای گروه بندی دانش آموزان خود استفاده میکنید؟ ایده های خود را در بخش نظرات با ما و دیگر معلمان به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول و پر تکرار گروه بندی دانش آموزان:
۱. هدف اصلی از گروه بندی دانش آموزان در کلاس چیست و چه فوایدی دارد؟
هدف اصلی، هدفمند کردن فرآیند یادگیری و افزایش مشارکت دانش آموزان است. گروه بندی صحیح باعث میشود دانش آموزان فرصت بیشتری برای صحبت کردن و تعامل با یکدیگر داشته باشند، از یکدیگر یاد بگیرند و مهارت کار تیمی را تمرین کنند. همچنین این کار به معلم اجازه میدهد تا بتواند به گروه های کوچک تر سر بزند و بازخورد دقیق تری ارائه دهد.
۲. بهترین روش های گروه بندی کلاسی کدامند؟
هیچ روش واحدی به عنوان “بهترین” برای همه شرایط وجود ندارد و انتخاب روش به هدف فعالیت شما بستگی دارد. اما به طور کلی، رایج ترین و موثرترین روش ها عبارتند از:
گروه بندی بر اساس سطح: قرار دادن دانش آموزان هم سطح (قوی با قوی) یا ناهمگون (قوی با ضعیف) در یک گروه.
گروه بندی بر اساس علاقه: اجازه دادن به دانش آموزان برای انتخاب گروه بر اساس موضوعات مورد علاقه شان.
گروه بندی تصادفی: استفاده از روش های سریع و اتفاقی برای ترکیب کردن دانش آموزان.
گروه بندی داوطلبانه: سپردن انتخاب هم گروهی به خود دانش آموزان که برای افزایش اعتماد به نفس در برخی فعالیت ها مفید است.
۳. برای گروه بندی خلاقانه در کلاس چه ایده هایی وجود دارد؟
برای اینکه گروه بندی از حالت خشک و تکراری خارج شود، میتوانید از ایده های خلاقانه استفاده کنید که در جستجوی کاربران نیز بسیار دیده میشود. برخی از این ایده ها عبارتند از:
کاغذهای رنگی: به هر دانش آموز یک کاغذ رنگی بدهید و رنگ های مشابه را در یک گروه قرار دهید.
تکه های پازل: یک تصویر را به تعداد اعضای گروه برش بزنید و از دانش آموزان بخواهید با پیدا کردن تکه های دیگر، پازل را کامل و گروه خود را تشکیل دهند.
شمارش اعداد: به سادگی از دانش آموزان بخواهید تا عدد مشخصی (مثلا ۴) بشمارند و تمام شماره ۱ ها یک گروه، شماره ۲ ها گروه دیگر و… را تشکیل دهند.
۴. تعداد اعضای هر گروه بهتر است چند نفر باشد؟
این موضوع به نوع فعالیت بستگی دارد، اما به عنوان یک قانون کلی، گروه های خیلی بزرگ بیشتر از ۵ نفر کارایی مناسبی ندارند. گروه های دو نفره (Pair work) برای مکالمات سریع و گروه های ۳ تا ۴ نفره برای بحث، حل مسئله و پروژه های کوچک ایده آل هستند. در گروه های کوچک تر، همه اعضا شانس مشارکت فعال را پیدا میکنند و احتمال اینکه کسی ساکت بماند کمتر است.
دیدگاهتان را بنویسید